Tóm tắt: Trong những năm đầu thế kỷ XXI, kinh tế Nhật Bản vẫn ở trong tình trạng tăng trưởng trì trệ, tỷ lệ thất nghiệp cao, giảm phát kéo dài. Cuộc khủng hoảng kinh tế – tài chính thế giới 2008/2009 đã tiếp tục nhấn chìm Nhật Bản trong tình trạng suy thoái. Việc nhập khẩu dầu lửa và khí đốt, cũng như các nguồn năng lượng thay thế, đã góp phần làm cho cán cân thương mại thâm hụt trầm trọng hơn. Chính vì vậy, kinh tế Nhật Bản cần phải mở ra cơ hội thương mại và đầu tư mới để có thể phục hồi nền kinh tế.
Trong bối cảnh đó, khi xu thế toàn cầu hóa, khu vực hóa gia tăng, Nhật Bản đã nhanh chóng nắm lấy thời cơ hội, mở rộng quan hệ kinh tế với các nước thông qua việc ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA). Tăng cường viện trợ ODA và đầu tư FDI để nâng cao vị thế của Nhật Bản trong khu vực và trên thế giới. Đồng thời, Nhật Bản cũng chủ động tham gia vào việc định hình lại hệ thống thương mại đa phương. Đặc biệt là ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương, khi Nhật Bản trở thành nước dẫn dắt, đi đầu, trong việc thành lập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), là hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đầu tiên được thực thi trong thế kỷ 21.
Từ khóa: Nhật Bản, FTA, ODA, FDI, thương mại, đa phương, khu vực,
Tài liệu tham khảo:
- Ngô Phương Anh (2011), “Vai trò của Nhật Bản đối với tiến trình liên kết ở Đông Á”, Tạp chí Nghiên cứu Đông Bắc Á (119).
- Hoàng Minh Hằng (2007), “Vai trò của Nhật Bản đối với tiến trình ASEAN+3”, Tạp chí Nghiên cứu Đông Bắc Á.
- Phạm Phú Phúc (2012a), Kinh tế Nhật Bản sẽ khởi sắc với sự trở lại của LDP? – Bài 4: Lợi thế năng động và tính tiết kiệm, baotintuc.vn ngày 29/12/2012, truy cập https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/kinh-te-nhat-ban-se-khoi-sac-voi-su-tro-lai-cua-ldp-bai-4-loi-the-nang-dong-va-tinh-tiet-kiem-20121229172628638.htm
- Phạm Phú Phúc (2012b), Kinh tế Nhật Bản sẽ khởi sắc với sự trở lại của LDP? – Bài cuối: Vai trò lãnh đạo kinh tế ở châu Á, baotintuc.vn ngày 29/12/2012, truy cập https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/kinh-te-nhat-ban-se-khoi-sac-voi-su-tro-lai-cua-ldp-bai-cuoi-vai-tro-lanh-dao-kinh-te-o-chau-a-20121229172843065.htm
- TTXVN (2011), Nhật Bản: kinh tế suy yếu ảnh hưởng tiêu cực tới an ninh quốc gia, TLTKĐB ngày 07/3/2011 Đài RFI 29/1/2011
- TTXVN (2015), “Khu vực Mekong: một phần trong chiến lược ngoại giao của Nhật Bản đối với Đông Á”, Tài liệu tham khảo đặc biệt (04/9/2015), Hà Nội.
- TTXVN (2017a), Nhật Bản được lợi từ sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc?, TLTKĐB ngày 16/8/2017, tr.21 The National Interest – 01/8/2017
- TTXVN (2017b), Đông Nam Á: vũ đài ngoại giao của Trung Quốc, TLTKĐB ngày 22/12/2017, tr.17
- TTXVN (2018a), Trung – Nhật: một cuộc chơi lớn khác của châu Á, Các vấn đề quốc tế số 1/2018, tr.11-12 T/c The National Interest
- TTXVN (2018b), Tại sao Nhật Bản cứu TPP và bằng cách nào?, TLTKĐB ngày 05/3/2018, tr.13 Asian Forum, ngày 19/2/2018
- TTXVN (2018c), Ảnh hưởng của CPTPP đối với Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc, TLTKĐB ngày 07/3/2018.
- TTXVN (2018d), Quan hệ Nhật – Mỹ: sự tỉnh ngộ của Tokyo về Donald Trump, TLTKĐB ngày 20/4/2018, tr.17 The National Interest, ngày 17/4/2018
- Michael Yahuda (2006), Các vấn đề chính trị quốc tế ở châu Á – Thái Bình Dương, NXB Văn học, Tp. Hồ Chí Minh, tr.283
- Asia Regional Integration Center (2022), Free Trade Agreements, aric.adb.org, accessed https://aric.adb.org/fta-country
- Japan Ministry of Foreign Affairs (2003), “Tokyo Declaration for The Dynamic and Enduring Japan-ASEAN Partnership in the new Millennium”, Ministry of Foreign Affairs, https://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/asean/year2003/summit/tokyo_dec.pdf
- Statista (2022), Japan: Share of global gross domestic product (GDP) adjusted for Purchasing Power Parity (PPP) from 2016 to 2026, accessed https://www.statista.com/statistics/270438/japans-share-of-global-gross-domestic-product-gdp/#:~:text=The%20statistic%20shows%20Japan’s%20share,dollars)%20was%20about%204.03%20percent.
- Worldbank (2022a), World Development Indicators, worldbank.org, accessed https://databank.worldbank.org/reports.aspx?source=2&series=NY.GDP.MKTP.CD&country#
- Worldbank (2022b), GDP (curent US$), worldbank.org, accessed https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD